Çalışma hayatında, çalışanların en sık karşılaştığı ve aynı zamanda hukuki uyuşmazlıkların önemli bir bölümünü oluşturan konuların başında fazla mesai ücretleri gelmektedir. İşveren ve çalışan arasındaki anlaşmazlıkları en aza indirmek ve her iki tarafın haklarını korumak açısından fazla mesainin doğru hesaplanması oldukça önemlidir.
Fazla mesai; yasal olarak belirlenen haftalık 45 saatlik normal çalışma süresini aşan çalışma saatleri anlamına gelir. İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresinin aşılması durumunda, işçiye fazladan bir ücret ödenmesi zorunludur.
Fazla Mesai Kavramı Nedir?
Fazla mesai, İş Kanunu’nda açıkça belirtilen haftalık 45 saatlik normal çalışma süresini aşan çalışmaları ifade eder. Çalışanın normal mesai saatleri dışında çalıştığı süreler, fazla mesai olarak değerlendirilir ve bu sürelerin ücreti ayrıca hesaplanarak ödenir.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla mesai ücreti hesaplanırken aşağıdaki adımlar takip edilir:
- Öncelikle çalışanın saatlik ücreti belirlenir. Saatlik ücret, işçinin aylık maaşının 225 saate bölünmesiyle elde edilir.
- Normal çalışma saatlerini aşan süreler belirlenir. Örneğin, haftalık çalışma 50 saat ise 5 saatlik fazla çalışma süresi hesaplamaya esas alınır.
- Fazla mesai ücreti, saatlik normal ücretin %50 fazlasıyla hesaplanır. Diğer bir ifadeyle, her bir fazla mesai saati için normal saat ücretinin 1,5 katı ücret ödenir.
Örnek Hesaplama:
Aylık brüt maaşı 9.000 TL olan bir çalışanın saatlik ücreti şöyle hesaplanır:
- Saatlik ücret = 9.000 TL / 225 = 40 TL
- Fazla mesai saati başına ücret = 40 TL x 1,5 = 60 TL
- Toplam fazla çalışma süresi örneğin 10 saat ise, fazla mesai ücreti = 10 saat x 60 TL = 600 TL olarak ödenir.
Resmi Tatil ve Hafta Sonu Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Çalışanların ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmaları halinde ise ücretlendirme farklı olur. Bu günlerde yapılan çalışma, normal günlük ücretin %100 fazlası (iki katı) olarak hesaplanır. Buna göre:
- Normal günlük çalışma ücreti 300 TL ise,
- Resmi tatil çalışması için bu ücret iki katına çıkar ve toplam 600 TL ödenir.
Hafta sonu çalışma ise çalışan için genellikle normal gün gibi ücretlendirilir ancak haftalık çalışma süresini aşan durumlarda yukarıda belirtilen fazla mesai ücretleri ödenir.
Fazla Mesai Ücretinin Ödenme Zamanı ve Şekli
İş Kanunu’na göre, fazla mesai ücretlerinin aylık ücretlerle birlikte ödenmesi gerekir. Ücret bordrosunda açıkça fazla mesai yapılan saatlerin ve tutarlarının gösterilmesi zorunludur. Ücretlerin elden ödenmesi durumunda çalışanın bu durumu yazılı olarak onaylaması veya banka hesabına yatırılması tercih edilir.
Fazla Mesai Yapmak Zorunlu mudur?
İş Kanunu’na göre çalışanların fazla mesai yapmaları, işverenin talebi ile mümkün olsa da işçinin onayı şarttır. İşveren, çalışanın yazılı onayını almadan fazla mesai yaptırırsa, çalışan fazla mesaiyi reddedebilir ve bu durum haklı fesih sebebi olabilir.
Fazla Mesai Ücretinde Zamanaşımı Süresi Nedir?
Fazla mesai ücret alacakları için İş Kanunu’nda belirlenen zamanaşımı süresi 5 yıldır. Çalışanlar, hak kazandıkları fazla mesai ücretlerini iş sözleşmelerinin sona ermesinden itibaren 5 yıl içerisinde talep etmek zorundadırlar. Bu süre içinde dava açılmazsa, fazla mesai alacağı hukuken sona erer.
Fazla Mesai Alacağında İspat Yükümlülüğü
Fazla mesai alacağında, ispat yükü genellikle çalışan üzerindedir. Çalışan, fazla mesai yaptığını;
- Bordrolar,
- İş yeri kayıtları,
- Giriş-çıkış kayıtları,
- Tanık ifadeleri gibi delillerle kanıtlamak zorundadır.
Bununla birlikte, işveren de işçinin fazla mesai yapmadığını belgelemekle yükümlüdür.
Fazla Mesai Ücreti Ödenmezse Ne Yapılmalı?
Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi durumunda, işçi öncelikle işverene yazılı ihtarda bulunabilir. Buna rağmen ödeme yapılmazsa, arabuluculuk süreci sonrası İş Mahkemesinde fazla mesai ücreti alacağı için dava açılabilir. Mahkeme sürecinde, fazla mesainin ispat edilmesi durumunda işveren ödeme yapmak zorundadır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Fazla mesai nedir?
Normal haftalık çalışma süresi olan 45 saati aşan çalışmadır. - Fazla mesai ücretinin oranı nedir?
Saatlik ücretin %50 fazlası (1,5 katı) ödenir. - Fazla mesai zorunlu mudur?
İşçinin yazılı onayı olmadan zorunlu değildir. - Fazla mesai ücretleri ne zaman ödenir?
Ücretlerle birlikte aylık olarak ödenir. - Fazla mesai ücretinde zamanaşımı kaç yıldır?
Zamanaşımı süresi 5 yıldır. - Fazla mesaiyi kanıtlamak için hangi belgeler kullanılır?
Bordrolar, giriş-çıkış kayıtları, tanık beyanları kullanılabilir. - Resmi tatil fazla mesaisi nasıl hesaplanır?
Günlük ücretin iki katı olarak ödenir. - İşveren fazla mesai ödemesini yapmazsa ne olur?
İşçi dava açarak alacağını tahsil edebilir. - Fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?
Saatlik ücretin 1,5 katıyla çarpılarak hesaplanır. - Hafta sonu çalışmaları fazla mesai midir?
Haftalık 45 saati aşarsa fazla mesai olarak kabul edilir.
Bir yanıt yazın