Giriş
Miras paylaşımı sırasında bazı mirasçılar, kanunen korunan bir hakka (saklı pay) sahiptir. Miras bırakan, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını ihlal edemez. Eğer saklı paylı mirasçının hakkı ihlal edilirse, tenkis davası açarak hakkını geri alabilir.
Bu yazıda tenkis davasının ne olduğunu, kimlerin açabileceğini ve hukuki süreçleri detaylı olarak ele alacağız.
1. Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, saklı paylı mirasçının hakkını korumak için açtığı bir davadır.
1.1. Tenkis Davasının Hukuki Dayanağı
Türk Medeni Kanunu’nun 560-571. maddeleri, tenkis davasının nasıl açılacağını ve hangi durumlarda kabul edileceğini düzenler.
1.2. Tenkis Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Tenkis davası açılabilmesi için şu şartlar gereklidir:
- Miras bırakan, vasiyetname veya miras sözleşmesiyle saklı paylı mirasçıları mağdur etmişse
- Mirasın büyük kısmını bağış veya vasiyetname ile başkalarına bırakmışsa
- Saklı pay hesaplandıktan sonra mirasçının hakkı eksik kalmışsa
Önemli Not:
- Miras bırakan saklı payı aşan kısmı serbestçe tasarruf edebilir.
- Eğer saklı pay ihlal edilmemişse tenkis davası açılamaz.
2. Kimler Tenkis Davası Açabilir?
Tenkis davasını yalnızca saklı paylı mirasçılar açabilir.
2.1. Saklı Paylı Mirasçılar
| Mirasçı Grubu | Saklı Pay Oranı |
|---|---|
| Çocuklar (Altsoy – 1. Derece Mirasçılar) | Mirasın 1/2’si saklı paydır |
| Anne ve Baba (2. Derece Mirasçılar) | Mirasın 1/4’ü saklı paydır |
| Sağ Kalan Eş | Mirasın en az 1/4’ü saklı paydır |
2.2. Tenkis Davası Kimlere Karşı Açılır?
Tenkis davası, miras bırakanın saklı payı ihlal eden kişilere karşı açılır:
- Diğer mirasçılar
- Bağış yapılan kişiler
- Vasiyetname ile miras alan kişiler
3. Tenkis Davası Açma Süresi ve Şartları
3.1. Tenkis Davası Açma Süresi
- 1 yıl içinde açılmalıdır.
- Süre, mirasçının saklı payının ihlal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren başlar.
- 10 yıl içinde dava açılmazsa hak düşer.
3.2. Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Görevli mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
- Yetkili mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi
3.3. Tenkis Davasında İspat Yükümlülüğü
Davacı, miras bırakanın saklı payı ihlal ettiğini belgelerle ispatlamak zorundadır.
- Tapu kayıtları
- Bağış belgeleri
- Vasiyetname veya miras sözleşmesi
4. Tenkis Davasında Saklı Pay Hesaplama
Saklı payın nasıl hesaplandığını anlamak için örneklerle ilerleyelim.
Örnek 1: Eş ve Çocukların Saklı Payı
Vefat eden kişinin eşi ve 2 çocuğu var. Mirasın toplam değeri 1.200.000 TL.
| Mirasçı | Yasal Payı (%) | Saklı Payı (%) | Alacağı Pay (TL) |
|---|---|---|---|
| Eş | 1/4 (%25) | %25 | 300.000 TL |
| Çocuk 1 | 3/8 (%37,5) | %18,75 | 225.000 TL |
| Çocuk 2 | 3/8 (%37,5) | %18,75 | 225.000 TL |
Eğer miras bırakan, çocuklardan birine 225.000 TL’den daha az bir pay bırakmışsa, tenkis davası açılabilir.
5. Tenkis Davasında Hukuki Sonuçlar
Eğer mahkeme saklı pay ihlali tespit ederse, şu kararları verebilir:
- Bağış veya vasiyetname iptal edilir.
- Miras payları yeniden düzenlenir.
- Haksız şekilde fazla pay alan mirasçılar, eksik kalan mirasçıya ödeme yapar.
Önemli Not:
- Mahkeme, önce vasiyetname ve bağışları tenkis eder.
- Eğer yeterli olmazsa, mirasın geri kalan kısmı da yeniden paylaştırılır.
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Miras bırakan saklı paylı mirasçıyı mirastan çıkarabilir mi?
Evet, ancak kanunen geçerli bir sebep olması gerekir.
2. Tenkis davası açmak için süre sınırı var mı?
Evet, 1 yıl içinde açılmalıdır. En fazla 10 yıl içinde dava açılabilir.
3. Tenkis davasında hangi mallar iptal edilir?
Öncelikle, miras bırakanın yaptığı bağışlar ve vasiyetnameler iptal edilir.
4. Vasiyetname saklı payı ortadan kaldırır mı?
Hayır, vasiyetname saklı payı yok edemez.
5. Kardeşler mirasta saklı paya sahip midir?
Hayır, kardeşlerin saklı pay hakkı yoktur.
Sonuç
Tenkis davası, saklı payı ihlal edilen mirasçılar için önemli bir hukuki araçtır. Eğer bir mirasçı mirastan hakkını alamazsa, mahkemeye başvurarak hakkını talep edebilir.
Miras konusunda hak kaybı yaşamamak için bir miras hukuku avukatına danışmak önerilir.
Bir yanıt yazın