Giriş
Nafaka, boşanma davaları ve aile hukukunun en temel kavramlarından biridir. Türk Medeni Hukuku’na göre nafaka, bir kişinin geçimini sağlayabilmesi için diğer kişiden talep ettiği maddi destektir. Ancak nafaka, yalnızca boşanma sonrası verilen bir yardım değildir. Kanunda birden fazla düzenlenmiş olup, her biri farklı şartlara ve sürelere tabidir. Bu yazıda nafaka nedir, kaç çeşit nafaka vardır, hangi koşullarda talep edilebilir ve Yargıtay uygulamaları nasıldır gibi sorulara kapsamlı bir yanıt verilmektedir.
Nafaka Nedir?
Nafaka, ekonomik yönden zayıf durumda olan bir bireyin, yakınlarından veya eski eşinden yaşamını sürdürebilmek için talep ettiği . Türk Medeni Kanunu’nda nafaka yükümlülüğü hem evlilik birliği sırasında hem de sonrasında çeşitli durumlar için düzenlenmiştir.
Türk Hukukunda Nafaka Çeşitleri
Türk Medeni Kanunu’na göre dört ana nafaka türü bulunmaktadır:
- Tedbir nafakası
- Yoksulluk nafakası
- İştirak nafakası
- Yardım nafakası
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
1. Tedbir Nafakası
Tanım
Tedbir nafakası, boşanma davası sırasında dava devam ederken geçici olarak verilen bir nafaka türüdür. Davanın taraflarının, özellikle de geçimini sağlayamayan eşin ve çocukların korunması amacıyla hükmedilir.
Hukuki Dayanak
uyarınca, boşanma davası devam ederken mahkeme geçici olarak eş ve çocuklar lehine tedbir nafakasına hükmedebilir.
Kim Talep Edebilir?
- Boşanma davası açan ya da davalı olan eş
- Çocuk adına veli ya da yasal temsilci
Ne Zaman Sona Erer?
Boşanma davasının karara bağlanmasıyla birlikte sona erer. Yerine iştirak veya yoksulluk nafakası hükmedilebilir.
2. Yoksulluk Nafakası
Tanım
Yoksulluk nafakası, boşanma sonrası ekonomik durumu kötüleşen eşe verilen sürekli ya da süreli maddi destektir. Evlilik sona erdiğinde yoksulluğa düşecek olan eş lehine hükmolunur.
Hukuki Dayanak
uyarınca, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan ve boşanmada daha ağır kusurlu olmayan eş, diğer eşten yoksulluk nafakası talep edebilir.
Koşullar
- Boşanmayla birlikte yoksulluğa düşme ihtimali
- Daha ağır kusurlu olmama
- Açık bir talep bulunması
Süre ve Sona Erme
- İlk derece mahkemesi tarafından sürekli veya süreli olabilir
- Nafaka alan kişinin yeniden evlenmesi
- Taraflardan birinin ölümü
- Nafaka alanın refah düzeyinin artması
3. İştirak Nafakası
Tanım
İştirak nafakası, velayeti kendisine verilmeyen ebeveynin, çocuğun eğitim, sağlık, barınma gibi giderlerine katkı sağlaması amacıyla ödediği nafakadır. Çocuğun menfaati esas alınır.
Hukuki Dayanak
uyarınca, boşanma sonrası çocukların velayeti anne ya da babaya verilirken, diğer ebeveynin mali katkısı da mahkemece belirlenir.
Kim Talep Edebilir?
Çocuğun velayeti kendisine verilen taraf tarafından talep edilir.
Süre ve Sona Erme
- Çocuk reşit oluncaya kadar devam eder
- İstisnai olarak eğitim devam ediyorsa uzatılabilir
- Çocuğun ölümü, evlenmesi veya çalışma gücünü kazanmasıyla sona erer
4. Yardım Nafakası
Tanım
Yardım nafakası, hısımlık ilişkisi içinde bulunan bir kişinin, geçimini sağlayamayan diğer bir akrabasına yaptığı maddi yardımdır. Boşanmayla ilgili olmayıp genel bir yükümlülük niteliği taşır.
Hukuki Dayanak
hükmüne göre, herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan alt ve üst soyuna ve kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.
Kim Talep Edebilir?
- Anne, baba veya büyükanne/büyükbaba
- Çocuklar, torunlar
- Kardeşler (belirli koşullarda)
Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir?
Hakim, nafaka miktarını belirlerken şu ölçütleri dikkate alır:
- Tarafların mali durumu
- Yaşam standartları
- Çocuğun ya da eşin ihtiyaçları
- Enflasyon ve ekonomik koşullar
Nafaka Artırımı ve Azaltımı Davası
Tarafların mali durumları değiştiğinde, nafaka miktarı yeniden değerlendirilebilir. Bu durumda ilgili taraf,
Nafakanın Kaldırılması Mümkün mü?
Evet. Eğer nafaka alan kişi evlenir, çalışmaya başlar veya refah düzeyinde önemli bir artış olursa,
Nafaka Ödenmezse Ne Olur?
- İcra takibi başlatılabilir
- Ödeme emrine rağmen nafaka ödenmezse, nafaka borçlusu ile cezalandırılabilir
Yargıtay Kararlarıyla Nafaka Uygulaması
Yargıtay 2. HD, 2022/3456 E. – 2023/1178 K.
Mahkeme, yoksulluk nafakası talep eden tarafın çalışabilir durumda olduğunu tespit ederek nafakaya hükmetmemiştir. Karar onanmıştır.
Yargıtay 3. HD, 2021/1842 E. – 2022/2346 K.
Çocuk eğitimine devam ettiği için iştirak nafakasının 25 yaşına kadar devam etmesine karar verilmiştir.
Sonuç
Nafaka çeşitleri, Türk Medeni Hukuku’nda hem eşlerin hem çocukların hem de hısımların sosyal ve ekonomik güvencesi için öngörülmüştür. Tedbir, yoksulluk, iştirak ve yardım nafakası farklı hukuki gerekçelere ve şartlara dayanır. Bu nedenle nafaka türleri karıştırılmamalı, her biri özel olarak değerlendirilmelidir. Tarafların hak kaybı yaşamaması için uzman bir aile hukuku avukatından destek almaları önem arz eder.
Bir yanıt yazın