Günümüzde iş güvencesi, iş hukukunun en önemli koruma mekanizmalarından biridir. Özellikle belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilerin, keyfi ya da haksız işten çıkarmalara karşı korunması gerekir. Bu korumayı sağlayan en etkili araçlardan biri de işe iade davasıdır. Bu dava, işçinin tekrar eski görevine dönmesini sağlayabileceği gibi, işe alınmaması halinde tazminat kazanmasına da yol açabilir. Peki işe iade davası nedir, hangi şartlarla açılır, süreç nasıl işler? Gelin tüm yönleriyle ele alalım.
İşe İade Davası Nedir?
İşe iade davası, iş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli bir neden olmadan feshedilmesi durumunda, işçinin işine geri dönmesini sağlamak amacıyla açtığı bir davadır. Bu dava, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 18-21. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Amaç, iş güvencesi kapsamında işçinin korunmasıdır. Dava sonunda mahkeme, feshi geçersiz bulursa işverenin işçiyi yeniden işe almasına karar verir.
İşe İade Davasının Şartları Nelerdir?
İşçinin işe iade davası açabilmesi için bazı şartların sağlanması gerekir:
- Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmak,
- İşyerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması,
- İşçinin aynı işverenin işyerinde en az 6 ay kıdeminin bulunması,
- Fesih bildiriminin işçiye yazılı olarak ve geçerli bir sebebe dayanılarak yapılmamış olması.
Bu şartlardan biri eksikse, işçi işe iade davası açamaz.
Geçerli Fesih Sebepleri Nelerdir?
İşverenin işçiyi işten çıkarması için geçerli bir sebep göstermesi gerekir. Kanunda geçerli sebep olarak sayılanlar:
- İşçinin performans düşüklüğü,
- Davranış bozukluğu (disiplinsizlik),
- İşyerinin ekonomik nedenlerle küçülmesi,
- İşin niteliğinin değişmesi.
Ancak bu sebeplerin somut ve objektif verilerle ispatlanması gerekir. Aksi halde fesih geçersiz sayılır.
İşe İade Davası Ne Kadar Sürede Açılmalıdır?
İşçi, işten çıkarıldığı tarihten itibaren 1 ay içinde işe iade davası açmalıdır. Bu süre hak düşürücü süre niteliğindedir. Dava zamanında açılmazsa, işçi hakkını kaybeder.
Dava Süreci Nasıl İşler?
- İşçi, iş mahkemesinde işe iade davası açar.
- Mahkeme, feshin geçerli olup olmadığını inceler.
- Feshin geçersizliğine karar verilirse, işverenin işçiyi 1 ay içinde işe başlatması istenir.
- İşveren işçiyi işe başlatmazsa, mahkemece belirlenen tazminatları ödemek zorunda kalır.
İşe Başlatmama Durumunda Ne Olur?
Mahkeme işe iade kararı verirse, işçi kararın kesinleşmesinden sonra 10 iş günü içinde işverene başvurmalıdır. Eğer işveren işçiyi işe almazsa:
- 4 aya kadar boşta geçen sürenin ücretini,
- Ayrıca 4 ila 8 aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.
İşverenin Direnme Hakkı Var mı?
İşveren, işe iade kararına rağmen işçiyi işe almak istemeyebilir. Ancak bu durumda yukarıda belirtilen boşta geçen süre ücreti ve tazminatı ödemek zorundadır. Bu tazminatların miktarı, mahkemenin takdirine bağlıdır.
İşçi Aynı İşyerinde Çalışmak Zorunda mı?
Mahkeme işe iade kararı verse bile, işçi işe başlamak zorunda değildir. Ancak işe başvurmaması halinde tazminat haklarını da kaybeder.
İşe İade Davasında Yargıtay Uygulaması
Yargıtay, işe iade davalarında genellikle şu kriterleri dikkate alır:
- Feshin somut gerekçelere dayanıp dayanmadığı,
- İşverenin önceki uyarı ve değerlendirmeleri,
- Performans düşüklüğünün belgelendirilip belgelendirilmediği.
Özellikle soyut gerekçelerle yapılan fesihlerin geçersiz sayıldığı çok sayıda karar bulunmaktadır.
Arabuculuk Süreci Zorunlu mu?
Evet. 1 Ocak 2018’den itibaren, işe iade davası açılmadan önce zorunlu arabuluculuk süreci işletilmelidir. Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa, tutanak ile birlikte mahkemeye başvurulabilir.
İşe İade Davasının Avantajları
- İşçinin tekrar işe dönmesi mümkündür.
- İşveren üzerinde ciddi mali yük oluşturur.
- Haksız işten çıkarmalara karşı caydırıcı etki yaratır.
İşe İade Davasında Avukat Zorunlu mu?
Avukat tutma zorunluluğu yoktur, ancak hukuki hata yapmamak ve süreci doğru yönetmek adına bir iş hukuku avukatından destek alınması şiddetle tavsiye edilir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın