📌 1. Mobbing (Psikolojik Taciz) Nedir?
📌 Mobbing, iş yerinde bir çalışanın sistemli şekilde psikolojik baskıya, dışlanmaya veya kötü muameleye maruz bırakılmasıdır.
✔ Çalışan, aşağılanır, küçümsenir, dışlanır veya işini yapamaz hale getirilir.
✔ Bu süreç sürekli ve kasıtlı olursa mobbing olarak değerlendirilir.
🚨 Örnek:
Bir çalışan, amiri tarafından sürekli küçük düşürücü sözlere maruz kalıyor ve diğer çalışanların önünde aşağılanıyorsa bu mobbingdir.
📌 2. İşverenin Mobbingi Önleme Yükümlülüğü
📌 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca işverenin, işçiyi koruma ve gözetme borcu vardır.
✔ İşveren, iş yerinde psikolojik taciz (mobbing) oluşmasını engellemek için gerekli önlemleri almak zorundadır.
✅ İşverenin Temel Yükümlülükleri:
| Yükümlülük | Açıklama |
|---|---|
| İş Yerinde Güvenli Çalışma Ortamı Sağlama | Çalışanlar için psikolojik ve fiziksel güvenliği sağlamak. |
| Ayrımcılığı Önleme | Cinsiyet, dil, din, ırk, siyasi görüş gibi nedenlerle ayrımcılığı engellemek. |
| Mobbinge Karşı Önleyici Politika Geliştirme | Çalışanlara mobbingin kabul edilemez olduğunu açıklayan prosedürler hazırlamak. |
| Şikayet Mekanizması Oluşturma | Çalışanların mobbing şikayetlerini gizlilik esasına göre bildirebileceği sistemler kurmak. |
| Eğitim ve Bilgilendirme | Çalışanlara mobbingin tanımı, belirtileri ve başvuru yolları hakkında eğitimler vermek. |
| Etkin Soruşturma Yapma | Mobbing şikayetleri geldiğinde tarafsız ve adil şekilde araştırma yapmak. |
| Koruyucu ve Düzeltici Önlemler Alma | Mobbing mağduru çalışanın korunması ve gerekli disiplin cezalarının uygulanması. |
🚨 Örnek:
Bir firma, çalışanların şikayetlerini iletebileceği gizli şikayet kutusu oluşturarak, mobbing iddialarını hızla inceleyebilir.
📌 3. İşverenin Alması Gereken Önlemler
✅ 3.1. Mobbing Politika Belgesi Hazırlama
✔ İş yerinde mobbingin kabul edilemez olduğunu ve şikayet yollarını açıklayan yazılı bir politika belgesi hazırlanmalıdır.
✔ Bu belge çalışanlara imza karşılığı tebliğ edilmelidir.
🚨 Örnek:
“İş Yerinde Psikolojik Tacizle Mücadele Prosedürü” adı altında, şikayet mekanizmaları ve süreçler yer alabilir.
✅ 3.2. Şikayet ve Başvuru Mekanizması Oluşturma
✔ Çalışanların, üst yönetimden bağımsız şikayette bulunabilecekleri bir sistem kurulmalıdır.
✔ E-posta hattı, şikayet kutusu veya özel telefon hattı gibi yöntemler tercih edilebilir.
✔ Başvuruların gizli tutulacağı garanti edilmelidir.
🚨 Örnek:
“mobbing@firmaadi.com” şeklinde özel bir e-posta hattı oluşturulabilir.
✅ 3.3. Eğitim ve Bilgilendirme
✔ Çalışanlara mobbing nedir, belirtileri nelerdir, nasıl şikayet edilir gibi konularda eğitim verilmelidir.
✔ Yöneticilere, astlarına nasıl davranmaları gerektiği konusunda özel eğitimler düzenlenmelidir.
🚨 Örnek:
Yılda bir kez tüm çalışanlara “Psikolojik Tacizle Mücadele” eğitimi verilebilir.
✅ 3.4. Disiplin Kurulu Oluşturma
✔ İş yerinde mobbing şikayetlerini değerlendirmek üzere, bağımsız üyelerden oluşan disiplin kurulu oluşturulmalıdır.
✔ Kurul, tarafsız ve adil bir inceleme yaparak karar vermelidir.
🚨 Örnek:
Bir çalışan, amirinin sürekli hakaret ettiğini bildirirse, disiplin kurulu inceleme başlatır ve amir hakkında gerekli yaptırımları uygular.
✅ 3.5. Etkin Soruşturma Yürütme
✔ Mobbing şikayeti geldiğinde, işveren tarafsız ve hızlı bir inceleme başlatmalıdır.
✔ İlgili tarafların ifadeleri alınmalı, tanık beyanları ve belgeler toplanmalıdır.
✔ Mağdur korunmalı, failin görev yeri değiştirilebilir veya uzaklaştırılabilir.
🚨 Örnek:
Bir kadın çalışan, erkek amirinin sürekli cinsiyetçi söylemler kullandığını bildirirse, amir geçici olarak görevden alınarak soruşturma tamamlanır.
📌 4. İşverenin Mobbingi Önlememesi Halinde Doğabilecek Sonuçlar
📌 İşverenin mobbingi önlememesi durumunda hem hukuki hem de maddi sorumluluk doğar:
| Sonuç | Açıklama |
|---|---|
| İşçinin Haklı Fesih Hakkı | Çalışan, mobbing nedeniyle iş sözleşmesini tazminatını alarak feshedebilir. |
| Manevi Tazminat Davası | Çalışan, mobbing nedeniyle manevi tazminat davası açabilir. |
| İş Kazası Sayılması | Psikolojik baskıya dayalı rahatsızlık, iş kazası olarak kabul edilebilir. |
| Ayrımcılık Tazminatı | Mobbingde ayrımcılık unsuru varsa, 4 aya kadar ücret tazminatı ödenir. |
🚨 Örnek:
Bir çalışana sürekli “yaşlısın, artık verimli değilsin” denilerek işten ayrılmaya zorlanırsa, çalışan ayrımcılık tazminatı talep edebilir.
📌 5. Örnek Senaryo
Senaryo:
✔ Fatma Hanım, şirketteki amiri tarafından sürekli küçük düşürücü sözler ile aşağılanmakta ve işten ayrılmaya zorlanmaktadır.
✔ Şirketin şikayet hattı bulunmadığı için şikayetini dile getirememektedir.
✔ Fatma Hanım, durumu not alıp belgelerle dava açmıştır.
✔ Mahkeme, manevi tazminat ödenmesine ve işverenin mobbinge karşı önlem almadığına karar vermiştir.
📌 6. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 İşveren, mobbing şikayetini dikkate almak zorunda mı?
📌 Evet. İşveren, her şikayeti incelemek ve sonuçlandırmak zorundadır.
🔹 Çalışan, mobbing nedeniyle işten ayrılabilir mi?
📌 Evet. Çalışan, haklı nedenle fesih yaparak kıdem tazminatı alabilir.
🔹 İşveren hangi cezalarla karşılaşabilir?
📌 Manevi tazminat, ayrımcılık tazminatı ve iş kazası kabul edilirse tazminatlar ödenebilir.
🔹 Mobbing ispatı nasıl yapılır?
📌 Tanık beyanları, yazışmalar, e-postalar, ses kayıtları delil olabilir.
Bir yanıt yazın